Zelda: mijn grootste leermeester

door Paula van de Geest

Gisteren werd ze 20 jaar, mijn beste vriendin, grootste leermeester, eerste eigen paard en ‘once-in-a-lifetime-horse, Zelda. Een prachtige leeftijd, waarvan ik, zeker in onze beginjaren, niet altijd heb gedacht dat ze die zou halen. Maar ze voelt zich nu juist beter dan ooit en is een ontzettend tevreden, liefdevol, wijs en grappig paard.

We hebben samen best een lange, soms ingewikkelde, weg afgelegd. Maar wat ze zeggen is waar: ‘It’s the difficult horses that have the most to give you’. In de eerste jaren was ik soms de wanhoop nabij, was ik zelfs op momenten bang voor haar, was ik onzeker over alles wat ik deed en vroeg ik me af of dit paard nog wel genoeg levensvreugde had. Ze beet, dreigde met haar achterhand, trok zich los, had verlatingsangst, brak de trailer af, kwam op me af met longeren, staakte en bokte met rijden, ging hangen aan het halster, sloeg naar de hoefsmid, denderde door me heen… En iedereen had goed bedoeld advies, maar meestal was de strekking daarvan: Je moet haar laten zien wie de baas is! Gelukkig heeft dat nooit goed gevoeld voor mij, alhoewel ik in de begintijd echt wel probeerde om met meer druk haar grote gedrag te stoppen. Dat werkte meestal averechts, waardoor ze me uiteindelijk afleerde om vanuit mijn eigen emoties op de hare te reageren.

Zelda bleek na onderzoek in de kliniek enkele fysieke problemen te hebben (o.a. artrose), wat haar gedrag voor een groot deel kon verklaren. Het advies was: niks meer mee doen, kan alleen nog weidepaard zijn. Helaas merkte ik niet dat ze daar vrolijker van werd. Ze reageerde niet goed op gras en werd slomer, dikker en nog steeds niet blij. Ik vreesde dat ik een andere keuze moest maken… Totdat Fascia release therapie, in combinatie met biomechanisch correcte training, op mijn pad kwam. Behandelen moest in kleine stapjes en longeren was soms een strijd. Maar fysiek verbeterde Zelda steeds een beetje meer. Haar lijf was volledig verstrakt, waardoor ze poetsen en aanraken nooit een feestje vond, maar ze werd nu zowel fysiek als mentaal steeds een beetje zachter.

Toch kwam ik op een gegeven moment in de knoop met de revalidatie. Ze wilde niet meer meewerken of zelfs helemaal niet meelopen naar de longeerbak. Na meerdere pogingen onder dwang (want ‘de training is goed voor je!’), waar ik een knoop van in m’n maag kreeg, besefte ik dat het anders moest. Er lag zoveel druk op de training, waardoor het voor zowel haar als mij een heel ‘ding’ was geworden. En laten we eerlijk zijn: rondjes lopen aan een touw is voor een paard ook niet de meest interessante activiteit.

Zo kwam R+, oftewel positieve bekrachtiging, op mijn pad. Mijn totaal niet meer gemotiveerde paard moest nu afgeremd worden, omdat ze zó enthousiast werd van de voerbeloningen. We gingen voetballen, oefenen met meelopen d.m.v. een target (die ze met haar neus aanraakt), kunstjes doen en werken in vrijheid. Ik kreeg een totaal ander paard! Het zogenaamd dominante paard dat je ‘moet laten zien wie de baas is’, bleek juist superblij en gemotiveerd mee te doen als je haar meer vrij liet en een keuze gaf. Voor ons mensen natuurlijk doodeng om die controle los te laten.

Uiteindelijk kwamen ook dingen als hersenwerk en speuren op ons pad, waarbij de zintuigen van het paard gestimuleerd worden (en daarmee ook de hersenen) en het natuurlijk gedrag gestimuleerd wordt. Ook hierbij mogen wij als mens een stapje terugdoen en het paard ruimte geven om zelf op onderzoek te gaan. Want jemig wat staat ons hoofd veel ‘aan’, wat zijn we weinig met onze aandacht in het ‘nu’ (meestal in verleden of toekomst) en wat hebben we een haast en controledrang. Zelda heeft me geholpen om me bewuster te worden van mijn eigen innerlijke processen en om vaker écht met aandacht en in rust dingen met haar te doen. Beter voor haar welzijn en het mijne.

Ik heb Zelda in de 6,5 jaar dat we samen zijn vaker verhuisd dan me lief is. We staan nu op stal nummer 5. De verhuizingen hadden als doel om Zelda’s welzijn te verbeteren en dat effect had het gelukkig ook. Hierdoor heb ik kunnen ervaren hóe groot de impact van huisvesting is op welzijn en gedrag. Ook hierin was vrijheid voor Zelda de sleutel. Op stal voelde ze zich opgesloten en kwam ze niet tot rust, van ’s ochtends wachten tot ze naar buiten mocht stroomde haar stressemmer over, net als van het zien van andere paarden die eerder naar buiten gingen. Maar ook in een kudde staan op een te klein stuk land was niet altijd een succes en ze bleek veel beter te functioneren in een kleine kudde dan in een grote. En dan heb ik het nog niet eens over verschillen in soorten en hoeveelheid ruwvoer, (on)rust op en rond het terrein, samenstelling van de kudde of indeling van de boxen, aantal uren buiten in vrije beweging, schuilmogelijkheden, voldoende sociaal contact etc. Er speelt zoveel mee!

Ik begrijp nu dat Zelda een volledig ontregeld zenuwstelsel had toen ik haar kreeg. Ze had altijd stress, waardoor extra stress altijd dé druppel was voor haar. Ze kon spanning ook moeilijk/niet loslaten. Fysiek, mentaal, emotioneel en energetisch was ze geblokkeerd. Met dat laatste zijn we het afgelopen jaar bezig geweest met behulp van een healingtraject.

Zelda’s energie bleek niet goed door haar lichaam te stromen. Het bleef vooral in de voorhand hangen. Ze stond slecht in contact met haar achterhand en kon daardoor dingen moeilijk loslaten (dat gaat namelijk via de achterbenen). Ze hing fysiek ook altijd erg in de voorhand. Dit is een beschermingsmechanisme dat is ontstaan door trauma uit het verleden. Ze wilde niet meer voelen. Ze droeg veel pijn met zich mee, o.a. door een veulen dat te vroeg bij haar is weggehaald en door vroegere eigenaren die niet naar haar luisterden. Zich afsluiten of juist vechten waren lange tijd haar manieren om zichzelf te beschermen. Ik heb haar dankzij de healings nóg verder zien veranderen en verzachten. En bizar maar waar, ook fysiek had dat een positieve invloed. Ze heeft tegenwoordig standaard meer gewicht op de achterhand, hangt niet meer in de schouders en staat heel vaak vierkant te rusten.

En dit is nog maar een samenvatting van alles wat ik met Zelda beleefd heb en wat zij mij geleerd heeft. Dankzij haar ben ik me zoveel bewuster geworden van mezelf, ben ik gegroeid als (paarden)mens en heb ik mijn kennis over paardentraining en -welzijn verdiept en verbreed. En ik heb een hele diepe, waardevolle band met haar kunnen ontwikkelen vanuit onvoorwaardelijke liefde.

Nu is Zelda 20 jaar en kijk ik met heel veel dankbaarheid terug op onze jaren samen. Ik hoop dat we nog heel veel jaren krijgen. Dat ze maar het oudste paard op aarde mag worden!