Vervelend paard of ontregeld zenuwstelsel?

Vervelend paard of ontregeld zenuwstelsel?

Schrikkerige paarden, paarden die heftig gedrag laten zien of juist veranderen in een standbeeld; het zijn geen eikels die jou het leven zuur willen maken, het zijn veelal paarden met een ontregeld zenuwstelsel. Deze paarden hebben een zenuwstelsel dat continue alert is op gevaar, waardoor ze op standje vechten, vluchten of bevriezen staan. Het zenuwstelsel kan getriggerd worden door iets in het huidige leven van het paard (bijvoorbeeld een onrustige omgeving, pijn, te weinig sociaal contact, niet begrepen worden etc.), maar het kan ook voortkomen uit trauma uit het verleden.

Drie standen

Het zenuwstelsel heeft 3 standen: de kust is veilig (ontspanning), actieve reactie op gevaar (vechten of vluchten) en een passieve reactie op gevaar (bevriezen). Die laatste, bevriezen, is de grootste stressreactie. Vechten of vluchten is niet mogelijk gebleken, waardoor het paard alleen nog kan bevriezen.

Ontspanning

Paarden met een zenuwstelsel dat in balans is, kunnen goed ontspannen. Ze ervaren weleens stress, maar dat zijn momenten en deze stress kunnen ze gemakkelijk laten afvloeien. Denk hierbij aan schrik door een opvliegend vogeltje, maar ook stress tijdens de training door werkzaamheden op het erf. Als ze merken dat de vogel geen monster is en als ze na de les weer terug zijn bij de andere paarden, laten ze de spanning gemakkelijk van zich afglijden. Het parasympatische systeem (verantwoordelijk voor rust) is bij deze paarden voornamelijk geactiveerd en nog specifieker: de Ventrale Vagus. Dit is het sociale systeem, waardoor deze paarden veelal goed contact kunnen maken en blijven communiceren. Je kunt je vast voorstellen dat paarden met een ontregeld zenuwstelsel moeilijker communiceren en in verbinding blijven. Ze reageren vanuit hun systeem, dat hen continue op mogelijk gevaar wijst.

Vechten

Paarden met een zenuwstelsel in de vechtmodus, kunnen o.a. dwars door je heen duwen, bijten, dreigen met de achterhand, trappen, kopstoten uitdelen, bokken, steigeren. Dit komt voort uit het sympathische zenuwstelsel (dat zorgt voor actie) dat geactiveerd wordt bij gevaar.

Vluchten

Paarden met een zenuwstelsel in de vluchtmodus laten ander gedrag zien, namelijk zich lostrekken, wegrennen, niet te vangen, je meesleuren over het erf, wegspringen, ineens omdraaien etc. Ook dit komt voort uit het sympathische zenuwstelsel.

Bevriezen

Paarden die bevriezen laten in tegenstelling tot de bovenste twee weinig gedrag zien. Ze zijn traag, reageren langzaam, maken geen contact, bewegen soms zelfs helemaal niet meer, hun ogen staan op standje ‘ik ben er niet’. Deze reactie komt verrassend genoeg voort uit het parasympatisch stelsel, maar dan vanuit de Dorsale Vagus die geactiveerd wordt bij gevaar. Niet gek dus, dat bevroren paarden net als ontspannen paarden een rustige ademhaling en hartslag kunnen hebben.

Paarden met een zenuwstelsel dat niet in balans is, laten dus gedrag zien dat aangestuurd wordt vanuit hun systeem. Ze zien overal gevaar, ook als dat er niet is. Met deze informatie heb je wellicht wat meer begrip voor de, soms misschien heel vervelende, gedragingen van je paard.

Wat kun je doen?

Ga allereerst na of er factoren zijn die het zenuwstelsel van jouw paard negatief kunnen beïnvloeden. Denk hierbij aan pijn, te weinig sociaal contact of vrije beweging, verkeerde voeding, onrust etc.

Paarden die veel in de vecht- of vluchtmodus verkeren, hebben het tegenovergestelde nodig: rust, pauze, vertraging. Dit vinden ze logischerwijs heel moeilijk en elke seconde rust is bij deze paarden pure winst! Als je bijvoorbeeld grondwerk doet, kun je beginnen met je paard even een paar seconden stilzetten (buiten bijtafstand) en dan weer verder lopen. Je kunt ook werken met een pauzemat met wat brokjes erop, waarbij je je paard leert dat hij zelf een pauze kan nemen tijdens de training. De eerste keren zal je hem daarmee moeten helpen, door hem steeds even naar de mat te brengen. Op een gegeven moment zal hij zelf aangeven wanneer hij pauze nodig heeft of zelfs wil stoppen met de training.

Bij paarden die bevriezen wil je juist iets actiefs aanbieden om te voorkomen dat ze zich afsluiten. Je wilt in contact blijven. Als je echter de druk gaat opvoeren, dan werkt dat vaak averechts. Doe een spelletje, houd het luchtig en kijk of je je paard nieuwsgierig kunt maken, zodat hij in verbinding gaat/blijft.

Voor alle paarden met een ontregeld zenuwstelsel geldt dat werken met keuzevrijheid, positieve bekrachtiging, hersen- en speurwerk ontzettend kan bijdragen aan ontspanning, plezier en weerbaarheid. Hun zenuwstelsels zien ‘druk’ al snel als gevaar, dus houd het licht, zacht en maak lol! Ook zachte aanrakingen of een massage kunnen bijdragen aan regulatie van het zenuwstelsel. Wees blij met elk stapje voorwaarts. Deze paarden mogen eerst leren om weer te vertrouwen en uit hun schulp te komen. Moeilijkere trainingen komen later wel.

Waarom ik mijn eigen paard het slechtst kan trainen…

Waarom ik mijn eigen paard het slechtst kan trainen…

‘Jouw paard doet vast altijd keurig wat je van haar verwacht!’, krijg ik weleens te horen van mijn klanten. Nou… als ze mij soms met mijn paard bezig zien, komen ze van een koude kermis thuis. Waar ik tijdens lessen consequent en ontspannen ben, is dat in de interactie met mijn eigen paard zeker niet altijd het geval. Ik stop haar bijvoorbeeld brokken toe op momenten dat dit niet heel handig is, lach keihard als ze me omver duwt, maar ik heb soms ook minder geduld met haar. Ik denk dat veel mensen dit zullen herkennen: je eigen paard trainen is iets heel anders dan met het paard van iemand aan de slag gaan.

Het belangrijkste verschil tussen werken met mijn eigen paard en de paarden van anderen: de hoeveelheid emoties die erbij komt kijken. Ik vind de meeste paarden leuk en lief, maar mijn eigen paard is natuurlijk fan-tas-tisch. En dus loop ik om niks al te joelen dat ze zo knap is en beloon ik soms op het verkeerde moment, omdat ik vind dat ze zo haar best doet. De andere kant van het verhaal is dat ik ook kan denken: ‘De vorige keer deed je dit ook, dus nu gewoon even meewerken!’, terwijl ik bij de paarden van andere mensen vaak alle begrip en geduld heb. Ook kan mijn eigen paard me veel meer persoonlijk raken. Als zij niet doet wat ik haar vraag, kan ik het gevoel hebben dat onze connectie niet goed is of dat ik het niet goed genoeg doe voor haar, terwijl ik bij een ander paard veel objectiever kan bekijken waarom een training (nog) niet het gewenste effect heeft.

Nu denk je misschien: ‘Dat paard zal inmiddels wel een ongeleid projectiel zijn’, maar daarin kan ik je (en mezelf) gerust stellen. Ze is hartstikke braaf! In de ruim vijf jaar dat ik haar heb is ze veranderd van een boos, gestrest paard in een zacht, mensgericht en vrolijk paard. Dus ergens gaat er ook een heleboel goed! Want, en dat is in mijn ogen het grote voordeel van het hebben van een eigen paard, zij daagt me ook het meest uit om me te verdiepen in de belevingswereld van het paard. Als zij ‘nee’ zegt, wil ik er natuurlijk alles aan doen om een ‘ja’ te krijgen. Dankzij haar heb ik me gestort op zaken als biomechanica, stress release, trainingsmethoden met meer keuzevrijheid én mijn eigen mindset. Zij blij, ik blij en mijn klanten en hun paarden plukken daar ook de vruchten van.

Dus ja, het trainen van mijn eigen paard gaat zeker niet altijd zoals ik dat zo mooi in mijn lessen en blogs omschrijf. Het is echter wel het meest waardevolle proces dat ik ken. Soms is het heel confronterend en op andere momenten juist magisch mooi en raakt het me diep in mijn hart. Dankzij mijn eigen paard ben ik de (paarden)vrouw die ik nu ben. Al die verwennerij, inconsequentie en confrontaties dienen in mijn ogen een hoger doel, namelijk: groei! Dus als jij een volgende keer met je paard staat te klungelen, onthoud dan dat jullie aan het leren en groeien zijn en dat dit met ups en downs hoort te gaan. Geniet van het proces, luister naar je paard en durf ook bij jezelf te rade te gaan waarom sommige dingen je zo raken. Paarden kunnen ons minstens zoveel leren als wij hen. En je eigen paard is nu eenmaal de allerbeste goeroe…

Jouw intuïtie klopt altijd

Jouw intuïtie klopt altijd

Soms dénk je dat je een goede beslissing neemt, maar houd je er achteraf een naar gevoel aan over. Heb je dat weleens gehad? Misschien heb je bijvoorbeeld een behandelaar of trainer bij je paard gehad waar andere mensen heel enthousiast over waren. Achteraf gezien fluisterde jouw intuïtie meteen al: ‘Is dit wel een goed idee?’, maar je liet je overtuigen door alle enthousiaste verhalen. De aanpak van deze persoon bleek inderdaad geen succes voor jouw paard en je houdt er een rotgevoel aan over: ‘Had ik maar naar mijn gevoel geluisterd!’.

Kom weer in contact met je intuïtie

Ik denk dat dit voor veel mensen een herkenbaar scenario is. In de maatschappij waarin we leven is het namelijk een behoorlijke uitdaging om vanuit je intuïtie te leven. Alles lijkt gericht op snelheid, presteren en denken (ratio). Het is daardoor al een hele uitdaging om in contact te komen met je intuïtie, laat staan hiernaar te handelen. Toch kennen we allemaal dat onderbuikgevoel wel. Of een knoop in je maag. Dat is je lichaam dat je iets probeert te vertellen, maar als je dit niet herkent zul je dit gevoel al snel willen onderdrukken en verzin je allerlei rationele argumenten om iets toch wel of niet te doen.

Oefen bewust met voelen

De enige manier waarop je in contact kunt komen met je intuïtie is door te vertragen en regelmatig rust te nemen. Een hele uitdaging met een volle agenda, maar niet onmogelijk. Begin bijvoorbeeld eens met een paar keer bewust adem te halen als je in de file staat. Of loop in gedachten je lichaam langs als je in de rij bij de supermarkt staat: wat voel je? Het kan heel verleidelijk zijn om maar door te rennen en juist niks te hoeven voelen. Dan hoef je namelijk ook geen vervelende dingen te ervaren. Als je een rijker en bewuster leven wilt leiden is wegkijken echter geen optie. De dingen die in jou spelen, willen gehoord worden en alleen door al die gevoelens één voor één toe te laten, kun je helen.

Durf te voelen en te luisteren naar je intuïtie

En dan komen we terug op het luisteren naar je intuïtie. Want dat kan alleen als je je intuïtie herkent. Als je durft te voelen. Hoe meer je hiermee oefent, hoe makkelijker het wordt. En hoe beter de keuzes zullen zijn die je voor jezelf en voor je paard maakt. Diep van binnen ‘weet’ je namelijk wat wel en niet goed voor jullie is. Daar hoef je niet keihard over na te denken. Je zult vast nog weleens in de valkuil stappen waarbij je je hoofd volgt in plaats van je hart. Dan baal je misschien achteraf dat je vanuit je hoofd een keuze hebt gemaakt die toch niet kloppend bleek. Wees dan niet te hard voor jezelf; je doet wat je kunt en je bent aan het leren.

Bewust kiezen

Uiteindelijk, en dit is een proces, zul je bij beslissingen makkelijker kunnen inchecken bij je intuïtie. Let wel op verraderlijke gevoelens zoals angst. Die kunnen enorm sterk zijn en je ook daadwerkelijk een opgelucht gevoel geven als je daar naar handelt. Angst is echter niet altijd je intuïtie; de vraag is of het in de betreffende situatie terecht is óf een irreële angst betreft die je in je jonge jaren wellicht hebt ontwikkeld. Hoe beter je kunt voelen wat jouw waarheid is, hoe vaker je de juiste keuze kunt maken. De keuze die kloppend is voor jou en voor je paard. En dat is het enige dat telt; ongeacht wat andere mensen daarvan vinden.

Droompaard of toch niet?

Droompaard of toch niet?

Je wilde een ongecompliceerd paard kopen waar je alles mee kan. Uiteindelijk koop je een paard volledig op gevoel en je weet direct: dit is hem! Hij voldoet niet helemaal aan het lijstje dat je had opgesteld, maar hey het voelt goed en daar gaat het om. Grote kans dat dit paard inderdaad niet voor niks in je leven is, maar misschien niet om de redenen waar je op had gehoopt.

Liefde op het eerste gezicht

We vallen niet voor niets voor een bepaald paard. Ik denk dat het vergelijkbaar is met verliefd worden op een ander mens. Er is een bepaalde aantrekkingskracht, een bepaald gevoel van: wij horen bij elkaar. Je kunt nog zulke mooie eisenlijstjes opstellen (voor een paard of partner), maar uiteindelijk is het dát gevoel waardoor je voor dat ene paard of die ene persoon kiest. De vraag is alleen wel: in hoeverre kun je je eisenlijstje vervolgens loslaten?

Wat als het na de aankoop toch tegen valt?

Stel je bijvoorbeeld voor dat je een paard hebt gekocht waar je uiteindelijk graag mee op wedstrijd wilt, maar als je hem eenmaal een paar weken hebt, blijkt hij alles behalve makkelijk te rijden. Hij draait weg als je wilt opstappen en geeft soms een flinke bok tijdens het rijden. Dat belooft niet veel goeds voor het rijden van een proefje. Je hebt in mijn ogen in zo’n situatie twee keuzes: je houdt stug vast aan je wens om binnenkort op wedstrijd te gaan en zet door, ongeacht hoe hij zich gedraagt. Of je kiest ervoor om wedstrijden op de langere baan te schuiven en eerst uit te zoeken waarom je paard geen plezier lijkt te hebben in het rijden.

De oorzaak van het probleem vinden

De oplossing kan simpel zijn, maar vaak heb je dit niet zo 1,2,3 ‘gefikst’. Het paard in dit voorbeeld kan bijvoorbeeld pijn hebben in zijn lijf (grote kans), maar waar? En moet je dan bij een dierenarts zijn, bij de zadelmaker of bij een behandelaar? Het paard kan ook een negatieve associatie hebben met rijden, omdat hij vroeger niet vriendelijk is gereden. En misschien heb jij wel veel spanning en reageert dit gevoelige paard daar op. Er zijn veel oorzaken mogelijk en ook nog combinaties van die oorzaken.

Geduld: een lange adem kan het je zoveel brengen

Niet gek als af en toe de gedachte ‘Waarom heb ik dit paard in hemelsnaam gekocht?’ in je opkomt. En het is ook niet vreemd als je op een gegeven moment de wanhoop nabij bent en dit paard weer te koop zet. Als je echter een lange adem hebt, dan is een paard zoals in dit voorbeeld juist een paard dat je zóveel kan brengen. Hij nodigt je namelijk uit om meer in contact te komen met jezelf. Hoe? Doordat je verwachtingen en doelen overhoop gehaald worden. In plaats van je daar tegen te verzetten, kun je je daar ook aan overgeven. Vertragen, loslaten en vertrouwen dat het loopt zoals het mag lopen. En ja, dat klinkt makkelijker gezegd dan gedaan, maar kan je zoveel moois opleveren!

Krijg een diepere verbinding met je paard

Als het je lukt om deze weg te kiezen, dan zal dat zorgen voor een diepere verbinding met je paard. Je stelt je namelijk open voor hem; voor wat hij aangeeft en durft daarbij ook naar jouw eigen rol te kijken. Je ziet hem voor wie hij is en hij voelt zich gehoord. Een mooiere connectie kun je niet met elkaar krijgen. Het is vaak juist de ‘shit’ die ervoor zorgt dat je jezelf verder kunt ontwikkelen én dat je de band met je paard kunt versterken. Samen op zoek naar antwoorden en OK zijn met de route die jullie volgen; op jullie manier en op jullie tempo. Het mooie is dat je hierin áltijd een keuze hebt. Dus waar kies jij voor?